s'amigu de totu sos sardos chi cheren mezorare sa limba, iscriende su chi capitada e dende cunsizos bonos
PRIMU PREMIU
53° "PREMIU OTIERI" de Literadura Sarda 2011 SEZIONE PROSA "ANGHELU DETTORI
Unu contu torradu in tertzinas dae Antoni Altana.
Segunda Parte
tzertas bortas non mi daiat maja,
e cando istaia male meda,
serrada intro che una sesaja
pessaia chi cussa fit sa seda
chi devia pagare pro non esser
ne fort'e brava cant'issa mi peda'.
Bi lu cheria rimarcar'e tesser
chi deo puru fio che issa forte
e tantu forte istei de resesser
pro meses arrischende-bi sa morte.
Issos, leados dae su trabagliu
fin sempr'in chilca de sa menzus sorte
in su mundu de ghias chen'imbagliu,
chi pro me fit su mundu chena sensu.
Sol'in coro m'eniat che abbagliu
o fossi fit s'isperare intensu
de ider in bijone in s'aposentu,
mammai intrare pro dare cunsensu,
nende de non cuare sentimentu,
ma fagher bider cantu tue ales,
ca issa connoschiat fundamentu.
Gai la cheria in modos uguales,
setzid'in letu a fiancu meu
nende ch'in cussos mundos ispeciales,
bi fit puru pro me su logh'intreu.
Ma sas bijones sunu fumu caldu
e forsis si fit sapida 'e su neu
solu cando isteret tropu taldu.
S'istogomo giughia gia a cantos
umpare chin su cor'intro s'azaldu.
M'acatein in bagnu, e tot'afrantos
subra su frobiman'insambenadu
dae su nare meu. Meda ispantos,
mammai non fateit, ca tal'istadu
fit pro issa frecuente mansione
e gia l'ischiat torrar'a biadu.
Sos pes in altu subitu mi pone,
una tatza de abba tucherada,
nende : "tedesser alta sa pressione,
como la proo. In cantu alimentada,
gia la creo, ca famine non mancat."
Mi neit manc'azigu preocupada.
Un'oju s'abbelzeit, ma poi si tancat
pensende - custa olta, su dutore
isbagliat cando pius s'afiancat
s'interessu de incher pro s'onore.
S'abba dulche selveit a serrar'oju.
Cando torrein a bider lugore,
idei gia ch'aia fatu abboju
in unu lettu chi non connoschia;
tra boghes e lamentos a forroju.
Una picioca a costazu idia
abbaidende-si-mi fissa e muda
chi s'ojada a inghiriu fuia,
chilchei fortzas ma pro chi atzuda,
non bastein ne fortzas ne suore.
Mammai intendia pius limbuda,
arrejonende chin unu dutore,
acultzu a sa janna 'e s'aposentu,
chena cumprender prite tant'ardore
poniat in rispostas cun s'atzentu,
tant'e lintender nende: "No est neu
malu, ca apo idu s'aumentu
de s'istudiu, e d'est tale peleu
chi li causat totu s'istrachinzu."
Poi, enzeit a su letu meu
e si frimmeit cue chena pispinzu.
Deo mi la sapia ma pibiristas,
restaian faladas in ruinzu.
Su telefono tando, noas pistas
mi deit pro fastizu e ca li neit -
mi chi pretenen, atere ch'assistas.-
Apoi pagas dies mind'ogheit
ca istaio ene, li pariat;
ma babbu puru la pistighinzeit
nende ch'averiguare mi deviat,
ca isse non fit tantu trancuigliu:
"Dae meses chi a basciu no ch'eniat
e non cuprendo custu sou puntigliu
chi pro la ider bi devo pigare
che cando siat subra su navigliu!"
"Pone mente a mie lassal'istare.
Cuss'est creschende, non l'ischit manch'issa,
lu faghet pro nos fagher annicare.
Sun totu cosas de s'idea fissa
chi s'edade lis dat; ma gia s'arrende',
e non la pibies pro chi siat afissa,
ca faghes peus si l'istas preghende,
e amus medas cosas de pessare,
chin totu su chi semus tribulende.
A propositu, ti cheria contare...
Agiummai mi fio ismentigada,
chi deris resessemus a salvare
dua vidas in s'oru 'e s'arriscada
chi oramai s'isper'aio peldidu;
tropu cuntenta so e apagada."
Babu, pro issa, sempr'inorgoglidu,
bidiat oro in cantu naraiat
e raru pro cuntrastos poniat didu.
Passada gia sa chida, torraiat
s'antigu visciu de mi manigare
de cantu e pius si b'acataiat,
pro dever poi a su bagnu andare
e poi in s'aposentu, penas mias
de fiza nada che pro isbagliare,
ponia insigures'e timorias.
Intro de bator muros fia ochende
conca, carena, isperas e ghias.
Però, istranu, mi fia intendende
sempre pius lebia, che cando ch'imbolas
onzi die sa parte ch'est pressende.
Non durein a longu sas alzolas,
ca m'ischidei torra in s'ispidale
e custa olta sos pes in catolas
bi los lassei mesu istadiale.
Mammai puru fit in pistighinzu
chi a modu sou cuat usuale.
Forsis ca l'ana dadu giust'insinzu
de su ch'ischiat ma cheriat negare
a issa etotu, lassend'in ruinzu
bisonzos chin ajudos de mi dare.
"Forsis deves istare pius atenta
a fiza tua; chilch 'e l'ajuare."
Mammai, a custu s'intendeit retenta,
ca fit issa ch'ischiat sempre totu,
e issa leaiat a manutenta
e dat e si daiat giustu votu.
Cando enzeit a s'aposentu meu,
dae s'annicu fit a chizu cotu;
deo dae atesu idei s'anneu
tanchei sos ojos ma sende ischida.
Issa tando setzeit, lassend'impreu,
ma chena narrer nudda, che isfida
chi coment'issa faghiat deo puru,
ca creo ch'ischiat chi non fia drommida.
Poi, leeit sa buscia e a passu duru
s'avieit a fora. Su manzanu
a sas bator e mesa, disasuru
l'ateit un'ischigliu in cantaranu
pro cant'ancora non aiat drommidu.
fit s'ispidale, chi tremeit sa manu
cando intendeit chi an detzididu
de che la giugher impress'a Casteddu
ca istaiat male e fit partidu
gia s'avisu. Comintzat s'ismelmeddu,
nd'ischideit a babbu e ch'est pigada
a s'istantzia mia, ma fit magheddu
pro issa cussa zona ismentigada
e non ischiat ue ponner manos
pro mi leare sa roba pranciada.
At abertu calascios e divanos
imbolende-che su chi non chelfeit,
ma de pigiama non b'ideit intanos.
S'armadiu tand'aberit e b'ideit
cussu chi l'at lassada chen'essida
e chena fortz'apena lu legeit.
It'est chi non andeit in cussa vida?
in cussa mod'e biver a puntinu,
chi puru pro sa fiza fit cosida?
Cue comintzeit a fossos su terrinu;
diagnosi, dutores e meighinas
non sempre giustos torran a molinu.
Isalenada arriveit a fuinas,
ma acateit boidu su letu
ca sas graves semadas fin ladinas.
Deo m'ammento solu tretu tretu
in rianimascione de sos trinnos
de su telefoneddu, ma s'apretu
de lu leare, istein solu chinnos,
ca non bi la faghia a mi girare,
leada dae lebios impinnos
chi creia ponzende-m'a bolare.
Su pustis resessei abberrer s'oju,
ma intendia solu faeddare
coment'essere intro buju moju.
Fit su dutore cun infermieris
nende - grascias a Deus a fat'abboju.
Mammai cuende noos cussizeris,
una lagrima ogheit un'ebbia.
"Lassade-mi chin issa, dae cianteris
so chentza poder l'esser cumpanzia"
Si fit setzida istringhende manos;
ma pro cantu non totu cumprendia,
mi pariana tebios beranos.
Malamente, comente lu potei,
ca faeddare fin isfortzos vanos,
pedei iscuja de cantu perdei
in istudios "Ma gia ponz'agiustos
e recupero totu." Assigurei.
M'abbaideit chin ojos iffustos:
"Pess'a sanare chi pro sas iscolas
e pro totu b'at tempus, pess'a custos.
Ca non bivimus solu de alzolas
e iscuja la pedo deo a tie"
Intendei s'istogomo tra molas,
ma non fit su dolore de onzi die
chi intendia sos ultimos tempos.
Fit un'esser atata, post'inie
chena bisonzu de ingullimentos
chi bramaia sos ultimos annos.
Aia bisonzu de custos mamentos,
de intender paltire sos afannos,
de intender chi issa fit chin megus
e ispannare iras e ingannos.
Ma pius bellu fit chi aissegus
non ispinghia cussu manigare,
ponzend'in fora che a brutu pegus;
ne cheria su coro illichidare,
pro tropu tempus fritu, isboidadu.
M'abbratzeit cando fia pro l'abbratzare.