Originariu de Nughedu San Nicolò, massaju,
si est frommadu dae autodidata, madurende una
profundha vena poetica subratotu in sas
descrisciones de su dolore de s'omine e de sa terra.
De filone poeticu tradizionalista, at otennidu medas
riconnoschimentos a su Premio Tzitade de Otieri, a su cale
at partetzipadu fintzas dae su primu annu, in 1956;
de signalare, pius che ateru, su segundhu premiu in su
1961, su montovu d’onore in su 1965 e su montovu
ispessiale d’onore de su 1967.
At ajuadu meda pro sa rivista S’Ischiglia e at otennidu
pro duas bortas su segundu premiu a su cuncursu
S’Ottava Bella de Otieri, riservadu a sas poesias in rima.
Bos ponzo, Pagas poesias suas:
Rimpiantu
Cand’ancora in erva fia,
lontanu da ogni affannu,
sa vida unu bene mannu
pro contu meu creia.
Tottu pro me fit divagu
in cussos annos serenos:
males mios e anzenos
m’interessaian pagu.
Ma custu caru tesoro
in breve lassadu m’hada.
Cantu prestu ses passada
pro me pizzinnia d’oro!..
Già sos pilos imbiancan,
prima corvinos e raros:
tristos signales e giaros
de sos annos chi mi mancan!
Como ch’es mesu isvanida
rimpiango a s’infinitu,
ca pro me senza profittu
si ch’es passende sa vida.
Tantu ’ene ’ido a s’assegus
chi m’est fuende ogn’ispera.
Oh! si torrare potera
vint’annos addaisegus!...
Sa vida calchi pisedda
m’hait zertu allegrada.
Sa domo non fit istada
goi deserta e niedda.
Troppu forsi hapo s’amore
a sas istellas alzadu.
Non sanat s’infortunadu
peruna cur’ ’e duttore.
Ma chie l’ischit si fia
istadu mezus o peus?
S’ès beru ch’esistit, Deus
lu diat ischire ebbia.
Ma si a su fadu mai
nisciunu si podet frangher
s’ancora devo piangher
dèd esser iscrittu gai.
Suore e lagrimas
Est torradu s’istiu. In s’infogadu
Limpidu chelu, una nue non b’hada;
Su sole imperada; sa ghigula aumbrada
Cantada a totta oghe; in sos laores
Assistidos, o no, sos messadores
Sun dae subra cun su ferru arcadu.
Est tempus de messera. In ogni sartu
Est già sa fanche in ballu. In sos restugios.
Che seminados, s’iden sos manugios:
Sede presu e isortu e bona parte
Accattastadu in regula de arte;
Atteru in su messadu ancora ispartu.
Sun sempre custos, cuddos chi hamus bidos
Dare sementa e anima a sa terra,
C’aman cantu s’isposa, in santa gherra,
Cunsacrados a issa, peddes mortas;
E incunzan sospiros, tantas bortas:
Sonnos de abbundanzia isvanidos.
«Cust’annada est mezzana; su laore
Chi fi di a ervas de promissas riccu,
A mesu ranu e senza ranu est siccu»,
Isclaman cun dolore, e a messare
sighin a coro tristu, ettende a pare
lagrimas in bundanzia e suore.
Su semenadore
Sende pro dare cun suore nou
sementa noa a sa terra, c’haiat
già preparadu: «santa s’ora siat»
narat, cun s’oju in alvu; in sinu sou
intrat a giungher; si sinnat, intantu,
sa manu dritta alzendesi a su chizu:
In numen de su Babbu e de su Fizu,
de s’Ispiridu Santu...
Tulat e torra si sinnat: a rughe
isparghet sa sementa a larga manu,
rosariende; in aria su ranu
brillat che giaos de oro a sa lughe.
A sa ’oghe su jù partit serenu,
in tira e drittu, paret battijadu:
s’alvada affundat, imberghet; s’aradu
andat e torrat a surcu pienu.
Suerat su mischinu postu in pija.
Premen sos boes inarchende tuju
in sa terra afferrada; a un’ancuju
si faghen sa carena in sa cadrija.
Fumat sa terra no ancora fritta
in s’umidu manzanu: (est su selenu
pesadu e postu in fua). In su pienu
ispuntat sa pianta beneitta.
L’ammirat su massaju, e in coro sou
la beneighet; li paret, s’odore
chi sa terra tramandat, un umore,
chi consolet: profumu’e pane nou.
E isse intantu sonniat s’alzola,
a notte che a die, in contivizos:
sos boes, su laorzu; e isposa e fi zos
regoglidos in una ispera sola.
Su zappadore
Inue, sempre cun lanza fortuna
s’opera rendet, cun gallosa manu
zappat e zappat, dae su manzanu
a tardu sero; a bortas a sa luna.
Guasi a tempus de segundu affundat
su grae ferru: surdu unu rumore
sighit su mottu: calidu suore
in sa cara, che lagrimas, l’abbundat.
Zedit sa terra a su corpu: la tirat
e interrat su semene: l’est caru,
chi no li ’essat astrintu nè giaru;
l’amminudat, la pulit, e la girat.
E gai totta vida, a s’alza e fala,
gighet in brazzos, a su pista pista,
sa rughe sua de attarzu, trista,
a duas attas: una morte mala!
Cando su sero recuit, chi appena
reu si podet mantenner, in logu
de haer calchi sollievu, fogu
si bastat no agattat e nè chena.
«Cust’est sa pena mia, est su castigu
de ogni zappadore, chi a sigherru
tirat e campat, barriu ’e ferru,
narat: che cundennadu a vida antigu».
S’isat, cando si dormit, in su campu
consoladu ’e pane, in sos laores
bettados e regortos a motores
e cun paga fadiga; e tottu a lampu.
Ma sun sonnos ebbia: ’idet chi ancora
su zappu lu persighit: abberit
sa sèpoltura sua, e lu coberit
sa piedade umana a s’ultim’ora.
Usos chi sic’andana (s’arzola)
Ingullidu su mossu, in totta presse
a su bancu ’ettan manu; accò su sede
a su pedrale, in cantu no si crede,
ispartu in giru, in drittu e a s’imbesse.
Sos basones intantu a cussu puntu
ognunu a su giù sou (a su signale
de sa rughe fi dele) ’ettan giuale
e l’accuccurrat a sa pedra giuntu.
S’ischidat de repente unu fregassu
surdu ’e sede: e che in cazza russa
truvidas, boghes: s’usanzia èst cussa
pro allegrare a sos giuos su passu.
Imprimini in su sede, sas ferradas
ungias boinas; abberin camineras
pro contu sou ognuna e sas trazzeras
a chisciu, a essa, a zettas trobogiadas.
Brincat sa pedra, illorumat: sas biccas
sighin s’anca e sos giuos: sos iscuros
ch’essin che puntos a ojios maduros,
cun sas canneddas in sambene, siccas.
Trazat sede sa pedra; e in tottue
faghet fossu e muntone: a s’alza e fala,
che cando passet in nodera mala,
s’omine sighit a su pesa e rue.
Pro nisciunu b’hat pasu; si peleat
che cundennados: a duos a duos
si dan sa muda treuttos e giuos:
unu los lassat, s’atteru los leat.
Intrat s’iscoba, fattu, in attraessu
in s’ora giusta: a bula asciutta, alluttos
da-e su sole, giran sos treuttos
in s’alzola su sede in ogni essu.
A un amu, mujados, in suore
si solven sos meschinos: hai, tantu
costat su pane! forsi più de cantu
dulze siat hat ranzigu sabore.
Sun tottu in fi ne, istraccos e biancos
de lisca e de piuere; in s’ora
piùs calda ’e sa die, a limba fora,
passan sos giuos a battimu’e fi ancos.
Dat borta sero; pianu pianu
abbasciat sede: fi orit in mesu,
tra piuere e pazza e fogu azzesu,
che buttios de lambria su ranu.
S’arzola’est fatta; in s’ora, a su giù sou,
torrat ogn’asone; arressu in s’oru,
innanti chi a isgiunghere a su loru
’ettet sa manu, si sinna de nou.
Ultima pena: un’attera ancora
ispettorrada ’e sede, un isfumentu
ultimu de piuer de pamentu:
a faina comprida mastru fora.
Atteros annos mezus: nende custu
’essin derettos; han su passu appena:
in sa zinta un’imboligu; sa chena:
in forsi est tottu paris chena e bustu.
bidede puru (altana my blog)