s'amigu de totu sos sardos chi cheren mezorare sa limba, iscriende su chi capitada e dende cunsizos bonos
Autoridades presentes de totu sas latitudines e organismos, medas grascia e sos nostros ringrasciamentos do a su pobulu de Brasile, e a sa sua presidente, e medas grascias a sa
bona fide chi siguramente ant manifestadu sos oradores chi mi ant pretzédidu esprimende
sas ìntimas voluntades comente guvernantes e de acumpanzare totu sos acordos chi
custa nostra pobera umanidade potat sutaiscrier. E chena dudas, nos permitin de fagher
tzerta dimandas a boghe alta: Pro totu su sero si est faeddadu de isvilupu sustenìbile, e de
nde bogare a fora sas massas immensas dae sa poberesa. It’est chi nos isbolatzat in
conca? Assestos de isvilupos e de frazu chi oje sun de sotziedades ricas? Mi pedo ite diat
sutzeder a custu pianeta si sos Hindù aian àpidu mantessis partes de veturas pro familia
chi ant sos tedescos? Cantu ossigenu nos diat restare pro respirare? Pius giaramente:
Su mundu, oje at sos elementos materiales pro render possibile chi set’oto milliardos de
personas potan aer mantessi gradu de frazu e de isprecu chi andat a sas pius rassas
sotziedades ocidentales? Tedesser possibile? O depimus fagher una die un ateru tipu de chistione? Prite amus criadu una civilizascione, cussa in ue semus, fizos de su marcadu
e fizos de sa cuncurrentzia, e chi at produidu unu progressu materiale portentosu e
esplosivu. Però, cussu chi fit economia de marcadu at criadu sotziedades de marcadu
chi nos ant produidu custa globalizascione, chi cheret narrer abbaidare a totu su pianeta!
Semus guvernende sa globalizascione o est sa globalizascione chi nos guvernat?
Est posibile faeddare de bonucoro e ” Chi siant totu unidos”, in una economia basada
subra sa cuncurrentzia isfidiada? Fintzas a ue acudit sa nostra amistade? Nudda de custu
naro pro negare s’importu de custu eventu, no! Est pro su contrariu! S’isfida chi amus
addainnanti est de una partida de caràtere colossale, est sa grande crisi… No est ecològica, ma politica! S’ómine, non guvernat oje…
…Sas fortzas chi at iscadenadu, fintzas a cando guvernat s’ómine… est sa vida!
Prite, non benimus in su pianeta pro nos isvilupare in tèrmines generales, benimus a sa
vida chirchende de èssere CUNTENTOS. Prite sa vida est curtza e sind’andat.
E manc’unu bene, alet cantu sa vida, e custu est elementare. Però si sa vida andat a mi fuire, tribagliende e tribagliende pro cussumire su de “pius”, est sa sotziedade de
su frazu, su motore! In definitiva, si si paralizat su frazu, si frimmat s’economia, e si
si frimmat s’economia, est su pantasima de s’apaulamentu (istaniascione) pro
donz’unu de nois. Però custu iperfrazu, bortadu a solu, est cussu chi assendet su
pianeta. E custu iperfrazu devet generare, cosas chi campant pagu, prite si devet
bender meda!
E una lampadina eletrica non podet durare pius de milli oras atzesa. Pro cantu
b’apat lampadinas chi poden durare dughentasmizas oras! Tantu chi custu non si
poden fagher! Prite su problema est su marcadu, e devimus trabagliare… e devimus
aer una civilizascione de usu e de dissipu! E semus in unu giru visciosu! Custos
sun problemas de caratere politicu chi nos sun nende sa netzessidade de comintzare
a lotare pro un’ater cultura. Non si tratat de torrare insegus a s’omine de sas cavernas,
ne de aer unu murimentu de betzas usantzias. Est chi non podimus pro sempre
sighire a esser guvernados dae su marcadu, ma chi devimus guvernare su marcadu!
Pro custu naro chi su problema est de caratere politicu…
… In s’umile modu meu de pensare. Prite sos pensadores antigos: Epicuro, Seneca
e sos Aymaras, definiant: ”Poberu no est chie possedit pagu, ma chie netzessìtat
de infinidamente meda.” E disizat, e disizat… sempre de pius. Custa est una giae
de caratere culturale. Pro cussu saludo s’isfortzu de sos acordos chi si faghent.
E los acumpanzo, comente guvernante, ischende chi tzertas cosas chi so nende
“tichirriant.” Però devimus rende-nos contu chi sa crisi de s’abba, sa crisi de
s’assachiada ambientale no est una causa. Sa causa est su mollu (sestu) de
civilizascione chi amus fraigadu. E su chi devimus torrare a bider est sa nostra
manera de biver! Proite? Apartenzo a unu paese minore, meda frunidu de richesas
naturales pro biver. Semus tres miliones de abitantes… Però amus treighi milliones
de bacas de sas menzus ratzas! e deghe milliones de berveghes! esportamus
alimentos, casu e peta… e de sas pianas impitamus su nonanta pro chentu.
Sos cumpanzos mios loteint meda pro otenner sas oto oras de trabagliu e como
sun otenzende sas ses oras! Però chie otenit sas ses oras otenit duos trabaglios,
tantu chi trabagliat pius de prima. Prite devet pagare unu muntone de ratas: motorinu,
vetura e totu s’àteru. E cando acudit a chitire totu… est unu betzu reumàticu che a mie,
e sa bida si nde li andat! Tando si faghet custa pregunta: “Est custu su estinu de sa
bida umana? Custas cosas sunu meda elementares: S’isvilupu non podet esser
contra de sa cuntentesa!” Devet esser in piaghere de su gosare umanu, de sa terra,
de s’amore e de sas relatas umanas! De si leare cura de sos fizos, de aer amigos,
sas cosas elementares! Pretzisamente! Prite custu est su siddadu pius de importu
chi ana. Cando lotamus pro s’ambiente, e su primu elementu si narat: Diciosia umana!
Grascias !