Overblog
Edit post Segui questo blog Administration + Create my blog

s'amigu de totu sos sardos chi cheren mezorare sa limba, iscriende su chi capitada e dende cunsizos bonos

tilipa sa majalza (Traduiscione. Altana)

Da unu contu de Franco Piga.

 
Oramai, mesanote est gia passada,
e Tilipa ischicajat mutzigone
pro remonire braja ammuntonada.

Poi ch’istudadu nd’at onzi titone
cun apenas de abba, su chicaju
de tziminea, franghet in cuzone.

Acultziat ambas manos e cun aju
godit s’ultimu caldu de sas brajas
umpare a lughe de debile raju

chi frommat  umbras de fumentas majas
miminende sas furias de sa dassa
chi fatein prima fiamas ispajas

tra sos gioghitos chi mudados lassa’
in sa coghina tota afumentada
s’ultim’isbolatzada bassa bassa.

Fora, su entu sighit sa sulada
allentende su frusciu e sa piòa,
chi tota die non deit tzessada

 e pressende sa gianna tot’a proa
de gantzu chi a tremidas de entu
dae carrera miminat s’iscoa.

Tilippa, tando sa bugîa at tentu
cun d’unu muculitu consumadu
ch l’irrajat s’iscuru in s’aposentu.

Sa banchita de ferula at lassadu
E a trazu acultziat a sa mesa
ue dae un’ampulla s’at betadu

in cicheredda a poddighes mantesa,
una cosita ilde chi preparat
dae ervas chi sol’issa nd’at cumpresa.

Finudu de bufare, si l’imbarat
unu risitu a inzia pulida
chi in pijas de cara lestru iljarat
   
chiza etza de femina cumprida.
Su mucadore in coddos faladu
lassat isolta sa conca incanida,

ue lascos pilos non l’an cuguzadu
antiga felta in tuju a biu colore.
(Tilipa sa majalza), atibbiadu

l’an tot’in bidda, ca tot’an timore
e si calc’unu l’intopat in caminu
si sinnat fuende lestru cun terrore

che chie appat bidu su buzinu.
Issa chi gia connoschet sa fuera,
faghet finta de non nd’aer entinu

e sighit regogliende in caminera
ervas, fozas, raighinas e fiores
intro faldita ogada a bisera

cun tapulos de murinos colores.
Puru sos betzos; pagos naraian
chi fit gia etza, cando fin minores

e neghes pro sicagna li etaian,
fintzas chi a frullana su gargaju
de li segare li minetaian.

E bi proeit puru unu massaju,
unu tzertu Bachisu: omine conzu
cun sentimentos a bididu ispaju,

forsis ca fit famadu in su bufonzu.
Gai una die a s’ismurinada
In su mese de austu leat cuonzu

in s’ata bascia de sa contonada
de unu muru a sicu chi tancadu
mantenet litu de s’adde assolada.

Naran chi dae cue si l’est betadu
cun sa frullana, ca mesu imbriagu  
una parte de tuju l’at fresadu.

Ma  cudda ressesseit fuire istragu,
etendesi-che in s’incaladorza,
cuende a cudde raglias e fiagu.

Comente mai su tuju ponzeit corza
a cussa ferta gai malandada;
neune cumprendeit,  pro ch’in cunsorza

l’an bida recuende ispramentada;
e issos in fentana, che a narrer:
“Non ti cherimus in custa contrada”.

Medas si oltaian a su cumparrer,
comente chi esserat neula o frina
chi nemos cheret de l’ider aparrer.

Intantu, apoi de una trintina
de dies, Bachiseddu si morzeit,
ca dutore, ne male ne meighina

pro lu podere salvare li acateit.
Dae tando,  pius pagu la saludan
e su timore in bidda peoreit;

ma issa escludit pro cantu l’escludan,
lassende creer chi sa gulpa est sua,
e cuddos tzeltu su parrer non mudan.

Issa tirat sa vida a bascia giua
cun latosa, tzicoria e erva miscia
e pro calchi inconnotu chi l’ajua’

ponzende  pagu imbarzu in sa pedriscia,
chena chi fatat bider su fulanu
umana caridade cun giustiscia.

Cand’a lughe e candela in una manu
e cun sa destra sa porta iscricat
de s’aposentu, ch’aberit pianu;

de botu, che unu fusu sinde ficat
ca intendet in giannile unu lamentu,
chi a s’assuconu, boghe no isplicat.
   
Ponzend’orija  poi a cussu entu,
intendeit de nou, tzocos lenos
chi li torran alenu a s’ispramentu

e curret a sa gianna chena frenos;
nde ogat dae ojeddu su gantzone,
bidend’ in soglia sos chizos amenos

de una cara nida che anzone,
tilcia tilcia tremende suta s’abba
ue a misciu sas lagrimas bi pone’.

Vint’annos, creo, ancora non acabba’,
ma piantu tratesu a ticulidas,
su disisperu sou non l’ingabba’.

Tilipa si frangheit, e sas imbidas
a coro in manu dat pro cabulare.
Tancat sa janna e a fuas medidas

l’atit sa manta pro la cuguzare
e chena narrer nudda, in sa cadrea
la setzit lestra; poi allughinzare

torrat su fogu ca totu ch’imprea’
s’alluhghinzu arribbadu pro s’incrasa.
Torrein tando a fiama intrea

calore cun colores chi li asa’
cuddos cavanos totu biaitos
e l’illutzigat ojos pasa pasa

che chi sian mirende amenos litos.
Tilipa tando nde l’ogheit bestire
Cun icarpas ch’arambat a banchitos

e cun su pannu chilcat de surzire
dae pilos e cara s’umidura,
poi tota s’ingrusciat pro sighire

ancas e pes iscultzos, e sigura
la idet raida e a malcos pistos.
Non neit nudda, ma cudda licura

chi li daiat forzas e achistos,
la porreit unu pagu a issa puru
agnanghende-bi tres butios mistos

de unu licoreddu pius iscuru,
nendeli: “bufa custa est cosa ona  
e ti che ogat cussu tuddu duru”.

Cando l’idet bufende sona sona,
cumprendet chi sa giovana est famida
e dae su parastazu l’acumona’

una fita de pane remonida,
ue b’agnangheit ozu linchistanu
cun pagu sale e bi l’at porrida.

Poi torrende pius a chizu sanu,
Tilipa li pedeit sa zenia:
“E proite cun totu s’uraganu

ses bennida a tzocare a domo mia?”
Sa pisedda, comente chi s’alenu
torreit pro risponder, neit : “tia,

deo so Forica de Fovore Fenu”.
Tilipa tando segat sa risposta,
e cunfortende s’arrejunu lenu

li neit ses raida e custu ti costa
chi cando babbu tou l’at ischidu
prima ti at a colpos sutaposta

e poi t’at catzadu fora ‘e nidu?
Nendeli emmo Forica conteit
onzi momentu ch’in die at sufridu

e de Antonandria faeddeit,
chi fit su fizu de Bobore Sozu
e pastoreddu cun su babbu enzeit.

E gia un’annu in su sou allozu,
li neit chi s’idian a s’acua
ca su babbu  refudat donz’imbozu.
   
Gai cand’ischeit chi pro neghe sua
benzeit raida; pro usos de logos,
la mazat e la catzat chei sa lua.

Tilipa isculta totu sos isfogos
chena si perder cussa cunfidada
fintzas a cando sos calmos insogos

de sa meighina chi l’isteit dada,
abbascieit pianu pibirista
e istrachesa cumprit sa calmada.

L’ajuat a l’acotare carre pista
a car’a fogu, e unu cabidale
aumentat de sonnu sa conchista.

Cando at bidu chi sonnu fit tale
de la poder lassare pagu sola,
s’etat s’isciallu pro su temporale,

ch’essit e serrat cun bentu ola ola,
istringhende sos cabos de s’isciallu
pro frangher abba chi paret ranzola

e leadu s’achiddu, tristu ballu
comintzat tra pischinas e bujore
chin cuss’ozastru li dat avallu.
 
Cun pensamentu e forza mazore
fit gias in s’adde de su solianu
puntende a su cuile de Bobore.

“No! Custa oltas no” neit pianu
e sighiat caminu, ripetende
su mantessi cuntzetu fitianu.

A su contu ‘e Forica ripensende,
li pariat che cando fit pisedda
cun sas chepare lagrimas falende

e su mantessi tribulu pro sedda’.
Issa puru fuida fit atesu,
ma puru cando coro lis martedda’

a sos suos pro pentidu pesu;
e issa ischeit chi la fin chilchende,
mantessi tratamentu lis at resu.

Cun custos pensamentos, traessende
fit gia sos paris de su solianu
e arriveit guasi currende

a una domo, ch’in tempus lontanu
aiat gia connotu; cue paseit
pro li torrere su vigore umanu.

Passeit pagu cando ripenseit
chi a cussu cuile b’aiat tretu,
gai, lassende sa domo riparteit.

Su entu, cando frenu cand’apretu
sulat continu, fintza chi l’istratzat
mucadore de conca netu netu.

A rutas e spintas l’istrapatzat,
ma issa imperterrita sighiat
pro cantu triminzone chi l’abbratzat

e in mesu su ludu la poniat.
Onzi tantu unu lampu paurosu,
su murinu caminu l’isciariat,

fintza a cando, muculu donosu
che at bidu tra frascas entuladas.
“Oramai so inie” neit cun gosu,

alcende a chelu manos cancaradas
comente esserar ringratziende a Deu.
In cussu, unu lampu a iscambadas

fatende tra sas nues arcu intreu,
at isciaridu tota sa campagna
e gai issa cun totu su peleu

peldet s’isciallu e de pius si bagna.
Si l’aian bida in su momentu,
pro cantu aeren apidu magagna,
   
fuidos si che fin a iscalmentu,
tzertos de ider anima dannada
chi ghiaiat lampos, abba e bentu,

 sentz’ischire chi cussa disgrasciada
a tantos sentimentos de piedade
e de calore umanu pius dodada

chi raru gai lu fatat unu frade,
isfidare cuss’aera istraorta.
In sa gianna abboighei: “Pesade”

Mentres  daiat tzocos a sa porta
fintzas a cando a frastimu intendeit
preguntende a boghe distorta,

chie fit s’istranzu e proite enzeit.
Cando bobore l’iscanzeit chiza
e sa gianna in campu abbelzeit,

bideit sa muzere cun sa fiza
e cun su fradigheddu Antonandria.
Su pitzinneddu apenas s’abbiza’

De sa majalza piena de ludria
e calchi filu de samben in cara
cun pilos arrufados che istria;

fueit a s’aposentu, poi s’imbara’
in sa gianna mirende dae atesu,
tremende totu e istringhende lara.

Tilipa gai proada, ruet de pesu
e chena forza neit solu: “Forica”.
Antonandria apenas l’at intesu,

Si mujat e l’arrambat in sa bica
Pedende forte: “E it’at sutzessu?”
Poi pianu sa conca li fica’

dae comente giughiat de traessu
e de forica torrat a pedire.
Prima de ponner tuju a su revessu,

neit: “Su babbu la cheret bochire
si la idet cun tegus; gai mazada
e catzada che l’at. Deo a drommire

in domo mia la lassei tancada.
Anda fizu onu, e li dei sa giae
chi apenas posta in manos, s’est falada.

Antonandria, un’ojada ‘e ae
Deit a sa mama chi acunsenteit
Fatendeli su chinnu tantu grae

chi li dei siguresa, e gia parteit
etendesi capoto  cun fuina
e insegus su babbu lu sigheit.

Marianzela e sa mama Paulina,
andein tando a iscaldire pannos
chilchende braja suta sa chijina,

ma cando los batein cun afannos
no acatein pius sa majalza.
Cand’a domo torreit a passos mannos,

Isciarende si fit note dannalza
e una frinighedda pius umile
dae sas fozas s’abba nd’iscarralza’.

Sa jae in sa tupa, e in su foghile,
solu su cabidale. Si l’an giuta
imboligada gai a su cuile.

Apenas serrat gianna, guasi ruta
ch’est subra cussa debile cadrea
e mirende sa paga braja alluta

drommit afaca de sa tziminea.
Sa die chi Forica s’isposeit,
de los bider l’enzeit in bidea,

ma dae atesu los abbaideit.
Su eranu, in su campu solianu,
suta sa pira bianca l’acateit
   
ingrusciada cogliende manu manu
chena intender  lezeru manizu
chi dae segus li enian pianu.

Cando s’olteit; Forica cun fizu
bideit cun su maridu a pagu tretu
ma pius de totu mirat cussu lizu

chi sorte a issa li negheit isetu
de abbratzare e dar’a sa vida.
Cando s’intendet istringher su petu

e dae ojos lagrima est fuida
faghet unu carignu a su pupiu
e lestra ponet cara remonida

e saludende falat a su riu.
Ma forsis tantu lestra non est istada,
ca la notein prima de s’avviu.

Ma poi cuntenta imbucat sa falada
Subra pedras chi non cheret frangher
che cando fit in edade fadada.

“Ebbe?- pensat- s’est pagu deen agnangher,
ite tedesser mai si sas majalzas
calchi olta si ponen a piangher.




 

Torna alla home
Condividi post
Repost0
Per essere informato degli ultimi articoli, iscriviti:
Commenta il post